Interview Sjors Willems

Eigenlijk zou hij op 1 januari 2023 met pensioen gaan. Maar VABIMPULS kon Sjors Willems nog niet missen. En ook zelf wilde hij nog diverse zaken afronden. Dus bleef hij ruim een jaar langer. Maar op 25 april 2024 was het toch echt ‘pc uit en de deur voorgoed dicht’. “Dat buitengebied? Dat blijf ik koesteren.”

En dat is helemaal niet gek. Want in zijn jarenlange loopbaan is een leefbaar buitengebied langzaam maar zeker ‘in zijn ziel gekropen’. Opgegroeid op een veehouderij bleef de agrarische wereld ook in zijn werkzame leven zijn werkplek. Zo was hij jarenlang (onder meer via Wageningen University & Research) betrokken bij het bevorderen van de biologische landbouw. “We gingen de boer op om agrarisch ondernemers, supermarkten en banken te stimuleren daar iets mee te doen. Lobby’den in Nederland en Europa om de belangen te behartigen van boeren die de stap al hadden gezet. Want het was ooit een héél klein segment. Eentje waarvoor de lijnen nog niet waren uitgezet.”

Kwartiermaker van het eerste uur

Die ervaring kwam prima van pas toen hij vanaf 2017 aan de slag ging voor VABIMPULS. “Het doel was destijds om de leegstand op het Brabantse platteland aan te pakken. Maar wel op een grensverleggende manier. Eentje waarbij niet de provincie aan het roer stond, maar waar een onafhankelijke organisatie de regie kreeg.” Dat werd BrabantAdvies waar Sjors al werkte als strategisch beleidsadviseur Leefomgeving. Het programma waarmee die onafhankelijke rol concreet handen en voeten kreeg werd VABIMPULS. Sjors werd er de kwartiermaker van. Begeleidde mede de opzet van de voucherregeling voor eigenaren van vrijgekomen agrarische bebouwing. “Een succes”, weet hij nog. “De regeling werd al snel uitgebreid met vouchers voor agrarisch ondernemers die nog actief waren maar op termijn wilden stoppen of op een andere manier willen blijven ondernemen.”

Vertrouwen geven

VABIMPULS was voor Sjors en het projectteam pionieren, soms tegen de stroom in. “Dicht bij de praktijk. Letterlijk bij ondernemers aan tafel zitten. En tegelijkertijd die brede blik houden op de mogelijkheden en onmogelijkheden van hun vestigingsplek. In de context van politieke, maatschappelijke en sociaaleconomische ontwikkelingen kun je wel zeggen dat het er dynamisch was en is.” Hij weet nog dat hij eens bij een ouder ondernemersechtpaar kwam met weinig ervaring met de overheid. “Ze waren ook wat sceptisch om het met de overheid over hun toekomst te hebben. Ze zijn lang niet de enigen. We zijn er bij VABIMPULS in geslaagd om dit echtpaar, maar ook talrijke anderen, vertrouwen te geven. De crux zit hem in tijd nemen voor de menselijke kant. In goed luisteren. In samen met ondernemers en hun gezinnen hun wensen en dromen in kaart brengen voor de toekomst. Daar hoort overigens ook een gezonde dosis ‘realisme’ bij. Zijn die wensen of dromen onhaalbaar, dan vertellen we dat ook. Dat scheelt een hoop frustratie.”

Respectvol handelen

“Ik denk dat die individuele aanpak de kracht is van VABIMPULS”, gaat Sjors door. “Deze aanpak wordt mogelijk gemaakt door de inzet van onafhankelijke deskundigen. Samen continu kijken door de bril van de boer. Een band opbouwen met hem en zijn gezin. Een soort vertrouwenspersoon worden. Ik heb dat altijd een heel belangrijk én prettig aspect van dit werk gevonden. Het is écht anders dan alleen maar beleidsmatig met zaken bezig zijn. Dan sta je toch wat meer op afstand. Hier kom je bij ondernemers thuis, stap je in hun leefwereld, kom je in aanraking met hun twijfels en emoties. Die werkwijze van ‘dichtbij zijn’, van respectvol steunen op momenten dat ze je nodig hebben en ze soms een spiegel voorhouden als dat nodig is, daar ben ik wel van.”

Kennis-community

Blij is hij ook met hoe de onafhankelijke VABIMPULS-deskundigen zich hebben verenigd in een kennis-community. “Dat was vanaf het begin de opzet. We wilden – met kennis van zaken – in gesprek komen en blijven met elkaar, met overheden, beleidsmakers, ondernemers en organisaties die iets van doen hebben met gebiedsontwikkeling. Niet alleen over beleid, maar juist ook over hoe je inwoners en ondernemers meekrijgt in gebiedsplannen. Hoe je hun energie aanwakkert en koppelt aan innovatieve ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld voedsel, duurzame energieopwekking en klimaatmaatregelen. En welke hobbels er te nemen zijn. Dat vraagt van overheden eveneens meer lef tonen om iets anders te doen dan ze gewend zijn. Ook pionieren dus. Daar moet je het met elkaar over hebben.” Afgelopen oktober nog was Sjors medeorganisator van een grote VABIMPULS-bijeenkomst in Biezenmortel. “Daar kwamen al die partijen samen om praktijkervaringen te delen via presentaties en interactieve workshops. Heel waardevol om te zien hoe betrokken mensen zijn bij ‘hun’ buitengebied.”

Op de fiets de natuur in

Terugblikkend op de afgelopen jaren is Sjors er trots op dat verschillende ondernemers met behulp van VABIMPULS in beweging zijn gekomen en een nieuwe weg zijn ingeslagen. En zo meehelpen het buitengebied prettig leefbaar te houden. “Zoals een kinderdagverblijf dat nu, middenin het groen, heel succesvol draait. En een fietscafé dat binnenkort zijn deuren opent in voormalige varkensstallen. De ervaringen, de verhalen over de aanpak en de resultaten op dat snijvlak van landbouw en natuur… We zouden er veel meer mee naar buiten moeten treden.” Sjors zelf is daar vanaf nu niet meer persoonlijk bij. “Of ik mijn werk kan loslaten? Dat lukt wel, al zal het buitengebied altijd mijn interesse houden. In mijn vrije tijd zet ik me in voor Geldersch Landschap & Kasteelen. Ook wandel en fiets ik graag in de natuur. Dat blijf ik doen – en misschien neem ik dan ook mijn kleinzoon Loek een keertje mee. Want die rol heb ik sinds kort ook: ik ben opa geworden!”

Opvolger

Sjors’ opvolger is Ruud Leeijen. Sjors heeft nog een goede raad voor hem: “Ga het veld in. Ga naar de mensen toe. Zoek ondernemers op en praat met ze. Want dáár gebeurt het. Dáár liggen de oplossingen voor een toekomst waarin mens, landbouw en natuur samen een plaats hebben.”