Koos van der Velden
lid Provinciale Raad Gezondheid
Emeritus Hoogleraar Publieke Health, Radboudumc

Geef gezondheid een meer centrale rol in provinciaal beleid

Professor Koos van der Velden is emeritus hoogleraar public health aan de Radboud Universiteit in Nijmegen met als bijzonder aandachtsgebied infectieziektebestrijding. Ook heeft hij veel ervaring met de internationale vergelijking en de versterking van gezondheidssystemen.

Twee zware infectieziekte-uitbraken (Q koorts en corona: beiden zoönosen) hebben Brabant zwaarder getroffen dan welke andere provincie. Een eerste keer kan nog pech zijn maar bij een tweede keer ga je toch denken ‘spelen er geen bijzondere zaken in de provincie’. Een ding is zeker: er wonen in Brabant meer mensen en dieren per km2 dan in de drukst bevolkte provincie van China. Juist dat kan al een recept zijn voor nieuwe uitbraken. Daarnaast spelen meer algemene zaken onder de bevolking zoals ongezonde leefstijl, ongezonde omgeving, grotere ongelijkheid in gezondheid en zorg die te duur wordt. We zullen nieuwe wegen moeten bewandelen en één daarvan is een meer regionale aanpak, waarbij de provincie meer in beeld komt. De gezondheid van elke Brabander zou een meer centrale rol moeten krijgen in het beleid.

Als lid van de Provinciale Raad Gezondheid (PRG) hoop ik hier aan bij te dragen. Ik heb veel ervaring met de aanpak van infectieziekten. Ik was lang betrokken bij onderzoek en de aanpak van zoönosen, eerst vooral rond influenza op Europees niveau later vooral rond de Q koorts-problematiek in Brabant. Zoönosen zullen ons ook in de nabije toekomst blijven overkomen en daar moeten we beter op zijn voorbereid. Alleen een samenhangend OneHealth-beleid zal ons daarbij kunnen helpen, juist in Brabant. Vanuit de PRG proberen we daarvoor gehoor te vinden bij de Brabantse beleidsmakers.

In mijn onderzoek rond zoönosen plaats ik de gezonde of zieke mens in een al dan niet gezond ecologisch systeem. Die context is cruciaal om het probleem van zoönosen te boven te komen. De immense naweeën van de Q koorts hebben mij daarin alleen maar gesterkt. En er dreigt met corona weer eenzelfde situatie. Want als ik kijk naar de coronacrisis in Brabant dan zien we nu al dat veel mensen langdurig, zowel lichamelijke als psychische klachten zullen behouden. Daaronder valt ook een aanzienlijk deel van de werkende bevolking en dus ook zorgpersoneel. In de Q koorts-periode raakten veel mensen hun baan kwijt en zijn daarbij niet altijd even goed geholpen. Ze moesten het zelf maar uitzoeken en kwamen daardoor in een treurig isolement terecht. Dat mag niet opnieuw gebeuren bij corona.

Het mooie van de PRG is dat er verzameling mensen aan tafel zit die breed kan denken en bijvoorbeeld verbanden kan leggen tussen schoon drinkwater, gezonde omgeving, inzet op onderwijs en werk, vernieuwing in de zorg en zo de politiek heldere keuzemogelijkheden kan voorleggen.

Onze allereerste missie moet zijn een tweede golf van coronabesmettingen te voorkomen evenals een nieuwe pandemie van elk nieuw virus of bacterie. Ten tweede moeten we de mensen met naweeën van de corona-infectie goed (dat is actief) in de gaten houden en alle steun bieden waar nodig. Mijn ervaring vanuit Q support sterkt me hierbij. Zelfs in een sterk gemeenschapsland als Brabant kon dit mis gaan. Dat mag niet nog een keer gebeuren. De provincie kan daar een bijdrage aanleveren door te werken aan een betere balans tussen gezondheid, geluk, ecologie en economie.

De coronacrisis deelt een gigantische dreun uit aan de gezondheid en de inkomsten van veel Brabanders. Alleen in solidariteit komen we hieruit. Een gelukkige jeugd, goede scholing en werk gelden als belangrijke bron van gezondheid die verder gegarandeerd moet worden door een veel slimmer en slanker ingericht gezondheidssysteem, waarin de burger centraal staat.