Marc van der Meer
Lid SER Brabant (onderdeel BrabantAdvies)
Hoogleraar Onderwijs & Arbeidsmarkt, Tilburg University
wetenschappelijk adviseur voor de MBO-sector

We zijn de speedbootjes die de route verkennen

Marc van der Meer is bijzonder hoogleraar Onderwijsarbeidsmarkt en onafhankelijk wetenschappelijk adviseur voor de MBO-sector. Hoe zorgen we voor de vakmensen die nodig zijn voor de bedrijven van de toekomst? Over welke kennis en vaardigheden moeten zijn beschikken? Welke aanpassing binnen het beroepsonderwijs is vereist? Wat zijn de effecten van digitalisering? Een leven lang ontwikkelen, hoe doe je dat? Op basis van sociaal-innovatieve werksessies werkt hij met collega’s aan de toekomst van het beroepsonderwijs.

 Veel maatschappelijke vraagstukken zijn inhoudelijk best ingewikkeld. Denk bijvoorbeeld aan de betekenis van nieuwe technologieën voor de toekomst van de arbeidsmarkt. Leidt dat tot verlies van werkgelegenheid of juist tot nieuwe kansen? Of je het landelijk bekijkt of alleen voor Brabant; nieuw beleid is vaak gebonden aan allerlei lopende afspraken. Bijvoorbeeld tussen werkgevers, sociale partners en de overheid. Ook spelen er altijd politieke belangen. Dat vertroebelt de keuze voor noodzakelijke oplossingen.

Daarom is onafhankelijk advies van expertteams, die vrij kunnen opereren zo belangrijk. SER Brabant is daarvan een goed voorbeeld. Los van de waan van de dag duiden we sociaaleconomische ontwikkelingen. We reiken concrete adviezen en perspectieven aan. Niet alleen voor de provincie maar ook op het niveau van de Brabantse gemeenten en stadsregio’s.

We richten ons op de middellange termijn. In de stuurcabine van oceaankruisers is informatie nodig om de gewenste koers te varen. Ik zie ons als de speedbootjes die de route verkennen. Wat dient zich verderop aan? Welke koerswijziging is nodig? Dat geldt ook voor BrabantAdvies. Vier raden met experts die op hun eigen terrein, maar ook samen, de nabije toekomst verkennen. Om beleidmakers te voorzien van een vrije, onafhankelijke visie.

Zelf heb ik onlangs meegewerkt aan de rapporten ‘Toerusten en innoveren’ en ‘Samenspel tussen sector en regio’, allebei over een toekomstbestendig arbeids- en onderwijsbestel voor Brabant. Die zijn gericht aan de provincie, maar het is mooi om te zien op hoeveel plaatsen onze rapporten op tafel liggen. Betrokkenen / beleidmakers op verschillende niveaus zoeken contact met ons om verder te praten. Wij helpen ze aan steekhoudende argumenten om verstandige afwegingen te maken.

De maatschappelijke uitdagingen zijn groot. Kijk naar het wegvallen van stevige middenpartijen zoals we die vroeger hadden. Het centrum erodeert. Daardoor zie je in provincie- en gemeentebesturen handelingsverlegenheid ontstaan. Ook de stem uit de hoek van het bedrijfsleven is minder eenduidig. Grote ondernemingen zijn internationaal mobiel en daardoor footloose. Ook bij kleinere bedrijven is disruptie gaande bijvoorbeeld door digitalisering van werkprocessen. Er zal een nieuw ecosysteem moeten komen waarbij grote en kleine bedrijven met onderwijsinstellingen en gemeenten optrekken. Aan werknemerszijde verliezen de vakbonden leden terwijl de kansen en rechten van werkenden ongelijk verdeeld zijn.  

Brabant staat voor grote vraagstukken. Het is zaak om de kwaliteit van de argumentatie te verhogen. Daar ligt de belangrijkste taak van BrabantAdvies. Het gevaar dreigt voor besturen dat ze verzeild raken in korte termijn doelstellingen, waardoor essentiële ingrepen voor de middellange termijn (zoals investeren in onderwijs en het sociaal domein) achterwege blijven. Dat is precies wat wij met onze onafhankelijke blik kunnen aangeven.

Alleen goede rapporten maken is niet voldoende. Essentieel is ook de totstandkoming. De samenwerking met het maatschappelijk middenveld, en wat mij betreft ook met burgers en bedrijven. Met een participerende en activerende werkwijze. Gezamenlijk tot conclusies komen, praktijk en theorie combineren. Samen zorgen voor werkbare, samenhangende oplossingen voor Brabant.