Visie, lef en partnerschap in tijden van grote opgaven

Brabant staat voor grote veranderingen. Zeker in de leefomgeving zijn pijnlijke ingrepen nodig die veel weerstand oproepen. Hoe blijft het mogelijk om goed te besturen? Hoe lukt het Brabant om toch te vernieuwen? Zijn gemeenten, de regio’s en de provincie klaar om de opgaven van vandaag en morgen doortastend tegemoet te treden?

De provincie zelf werkt aan nieuw beleid over goed besturen en heeft BrabantAdvies om input gevraagd die als slijpsteen kan dienen: Op welke wijze kan de provincie Noord-Brabant, gegeven de complexe maatschappelijke opgaven waarvoor besturen in Brabant staan, bijdragen aan de bestuurlijke kwaliteit in de provincie (bij gemeenten, regionale structuren, waterschappen), en deze ook op de langere termijn helpen borgen? De conclusies staan in ons advies: ‘Visie, lef en partnerschap in tijden van grote opgaven. Een slijpsteen voor toekomstbestendig besturen’ dat dinsdag 31 januari is gepubliceerd.

Zorgen over de kwaliteit van ons bestuur
De cultuur van samenwerking in Brabant biedt een voedingsbodem voor goed bestuur, maar een effectief samenspel tussen rijk, gemeenten, waterschappen en provincie is zeker geen gegeven. Voor bestuurders is het steeds moeilijker concrete resultaten te bereiken. Veel factoren spelen een rol, van mondige burgers tot versplintering van de politiek, van internationalisering tot capaciteitsproblemen. Dit terwijl de veranderende opgaven van vandaag, van energietransitie, stikstofcrisis tot toenemende gezondheidsverschillen, juist om doortastend bestuur vragen. BrabantAdvies benoemt drie ontwikkelingen die de bestuurskracht van Brabant verder aantasten en pleit daarmee voor versteviging van de basis, verbetering van de samenwerking en een effectievere uitvoering:

1: Basis op orde: een structurele opgave met een stevige urgentie
Een tekort aan capaciteit en financiële middelen, vooral bij gemeenten, verzwakt de basis onder bestuurlijke kwaliteit. Het is zaak om de eigen rolopvatting richting gemeenten te verstevigen en met gemeenten het gesprek aan te gaan over minimale normen voor de basis op orde. De inzet van de provincie moet niet primair gericht zijn op het pleisters plakken, maar op het structureel versterken van de basis onder goed bestuur in de hele provincie. Dat vergt soms de rol van partner, soms die van autoriteit.

2: Samenwerking en regionalisering: de effectiviteit moet beter
Regionaal overleg is er voldoende, maar kan beter en effectiever, en daarmee prettiger. Nu kost regionale samenwerking veel capaciteit terwijl de resultaten niet altijd helder zijn. Het tempo van regionale besluitvorming wordt bepaald door de gemeenten die het meest te verliezen hebben. Verdeelvraagstukken tussen gemeenten op terreinen als wonen, werken en de energie-opgaven worden nog te vaak sectoraal benaderd.  Dat hindert de benodigde integrale afweging. Een kwantitatieve benadering (aantallen woningen, kwantitatieve prognoses werklocaties) met vertraging ligt op de loer. De slagkracht kan worden gestimuleerd als provincie en regio betere spelregels afspreken en de kwalitatieve uitgangspunten goed definiëren. Dealmakership (win-wins creëren door inhoudelijke dossiers te koppelen)  is daarbij onmisbaar. De provincie heeft hierin een belangrijke rol als partner in de regio, maar ook als stok achter de deur.

3: De uitvoering: stevig pleidooi voor klein en lokaal bottom up beginnen
Veel sectoraal beleid en regelgeving, versnipperde uitvoering, en soms ook een dralende overheid, belemmeren de voortgang. Zeker gezien de opgaven in de leefomgeving is het zaak om tot een robuuste uitvoeringsstructuur te komen. In plaats van de focus op beleid aan de tekentafel pleiten we er óók voor om gewoon te beginnen: met maatwerk in de uitvoering. Op basis van de lessen uit de pilots wordt helder welke veranderingen moeten worden doorgevoerd en geborgd. Het is cruciaal dat uitvoeders mandaat krijgen van hun bestuurders en het vraagt om minder bureaucratie en toetsing achteraf. Dat vraagt ook om de juiste mensen op de juiste plek: werk daarom aan competenties op verbindend vermogen en slagkracht.

Visie, lef en partnerschap
In onze analyse komt nadrukkelijk naar voren dat om vernieuwing voor elkaar te krijgen, er grote behoefte is aan visie, lef en partnerschap. Voor verandering is een koers nodig, daarvoor moet je met elkaar tot een gedeelde visie komen. Bestuurders moeten over hun eigen schaduw heen kunnen stappen en vervolgens de rug recht houden.

Bekijk de reflecties op ons advies van:

Stijn Smeulders, gedeputeerde provincie Noord-Brabant
Joyce Vermue, burgemeester gemeente Zundert
Liesbeth de Theije, strategisch adviseur gemeente Eindhoven

Relevante informatie:

Klik hier voor de samenvatting van het advies.
Klik hier voor het persbericht.
Lees hier de brief aan de verkenner.

Meer informatie over het advies? Neem contact op met Karin van Steensel: kvansteensel@brabantadvies.com

Delen: