De provincie Noord-Brabant wil dat haar inwoners er in 2030 gemiddeld drie gezonde levensjaren op vooruitgaan. Dat is een ambitieuze doelstelling die vraagt om een integrale aanpak, waarin het inrichten én beschermen van de leefomgeving een belangrijke rol speelt. Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) kan hierbij een krachtig sturingsinstrument zijn – maar hoe realiseren we dat in de praktijk?
Die vraag legde de provincie neer bij de Provinciale Raad Gezondheid (PRG). De PRG verkent in haar advies de mogelijkheden om via het VTH-stelsel gezondheidswinst te behalen, met speciale aandacht voor het probleem van cumulatie van gezondheidsrisico’s (situaties waarin omwonenden worden blootgesteld aan meerdere bronnen van vervuiling tegelijk).
Kansen voor gezondheidswinst in het VTH-stelsel
De recente Omgevingswet biedt meer ruimte om gezondheid mee te wegen in besluiten over de fysieke leefomgeving. Toch is gezondheid in de huidige VTH-praktijk nog onvoldoende geborgd. Omgevingsdiensten werken vooral op basis van milieuregels en kennis en adviezen van de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) over bijvoorbeeld geur-, geluid- en andere hinder voor omwonenden worden nog te weinig benut.
Bovendien worden vergunningen nu vrijwel uitsluitend per individueel bedrijf beoordeeld, waardoor de gecombineerde effecten van meerdere vervuilingsbronnen onder de radar blijven. Normen voor zulke cumulatieve gezondheidsrisico’s ontbreken nagenoeg. Het gevolg is dat ongewenste stapelingen van schadelijke effecten lastig zijn aan te pakken via het huidige VTH-stelsel. Als de provincie gezondheid echt centraal wil stellen in VTH, zijn gerichte acties nodig.
AANBEVELINGEN
- Veranker gezondheid als leidend principe in de Omgevingsvisie
Een goed functionerend VTH-stelsel dat gezondheid borgt vraagt om duidelijke ambities en uitwerking daarvan in omgevingswetinstrumenten, zoals in een omgevingsvisie. - Geef omgevingsdiensten kaders en middelen om gezondheid mee te wegen
Als overheden willen dat gezondheid explicieter wordt meegewogen in VTH, dan hebben de omgevingsdiensten juridische kaders die bindend zijn voor derden, aanvullende kennis en capaciteit nodig. - Stimuleer gebiedsgericht werken en ondersteun met gezondheidskaders
Een aanpak per gebied biedt kansen om cumulatie van gezondheidsrisico’s mee te nemen, omwonenden en andere belanghebbenden te betrekken, en gezondheid integraal af te wegen in keuzes over de leefomgeving. - Investeer in monitoring van gezondheidsrisico’s
Een robuust monitoringsysteem is nodig om goed onderbouwde keuzes te maken over de kwaliteit van de leefomgeving en om te signaleren of aanvullende kaders nodig zijn om gezondheid beter te beschermen. - Versterk de adviesrol van het GGD in het VTH-stelsel
Bij VTH-processen wordt het onafhankelijke advies van de GGD nog niet altijd structureel of in een vroeg stadium benut. Stimuleer daarom structurele en vroegtijdige betrokkenheid van de GGD bij VTH-processen, en investeer in samenwerking tussen omgevingsdiensten en GGD’en in lijn met landelijke ontwikkelingen.
Adviestraject
Een adviescommissie onderzocht de vraag mede op basis van literatuuronderzoek (deskresearch) en input van experts uit het veld. De PRG organiseerde twee dialoogsessies en meerdere interviews met specialisten om de knelpunten en kansen van het VTH-stelsel voor een gezondere leefomgeving in kaart te brengen. De bevindingen zijn vertaald in het advies met vijf concrete aanbevelingen voor provincie en partners.
De leden van de adviescommissie:
- Sacha Ausems (PRG- voorzitter)
- Leendert van Bree (PRG)
- John Dagevos (PRG)
- Ko Hamelink (YPB)
- Judith van Groos (secretaris PRG)
Voor vragen of toelichting op het advies kunt u contact opnemen met Judith van Groos, strategisch adviseur en secretaris van de PRG.
Delen:
