Afscheid

Geboren en getogen in het Brabantse Sambeek. Zijn ouders hadden een melkveebedrijf. Niet zo verwonderlijk dus dat hij het buiten zijn van jongs af aan heeft meegekregen. Zo leerde hij al vroeg een mooi Brabant kennen, vlakbij de boerderij, met verstoppertje spelen, de kalveren voeren en struinen langs de beek. Maar ook verderop. Want zijn ouders hadden verschillende weilanden in de uiterwaarden aan de Maas waar de koeien liepen. Roodbont vee, het Maas Rijn en IJssel, een ras dat helemaal paste bij het gebied waar hij opgroeide.

Dat mooie Brabant tekende niet alleen zijn jeugd maar bleek ook de drijfveer in zijn verdere carrière. Een loopbaan waarin hij de charme van Brabant opnieuw en veel beter leerde kennen. Het Dommeldal, de Brabantse Wal, de Westelijke Langstraat, de Naad van Brabant, maar ook de enorme economische betekenis van Brabant met zijn agrofoodcomplex en met Brainport. Recentelijk, na meer dan 40 jaar actief te zijn geweest op bijzondere (werk)plekken, nam Sjors Willems als beleidsadviseur en secretaris van de Provinciale Raad voor de Leefomgeving (PRL) afscheid van BrabantAdvies.

Het landschap verandert

Het Brabantse landschap heeft Sjors in al die tijd zien veranderen. ‘De weilanden vroeger waren klein, versnipperd, ze lagen ver uit elkaar. Er was nog geen sprake van een grote huiskavel die voldoende gras opleverde voor de melkkoeien. Samen met mijn vader en broers sjouwden we het vee van de ene naar de andere wei. Dat was een avontuur. Vanuit Sambeek kilometers verder, helemaal naar de Vortumse en Groeningse Bergen, de stuifduinen. Voor mij als kind indrukwekkende routes, vaak in de modderige klei, weilanden met Pinksterbloemen en allemaal heggen. Er is veel veranderd, tussen toen en nu. Het aantal veehouderijbedrijven is in Sambeek gedaald van twintig naar hooguit nog één. Het gras werd vroeger een keer gemaaid en hoogstens nog in de herfst als ‘nawei’. Tegenwoordig zie je dat ze acht keer een snee gras eraf halen. Daarvoor is dan telkens bemesting nodig. De roodbonte koeien maakten plaats voor de zwartbonte Holsteiners die meer melk geven. Stuk voor stuk voorbeelden van een gestuurde landbouwontwikkeling gekenmerkt door schaalvergroting en intensivering, vaak ten onrechte als zogenaamd autonoom aangeduid.’

Mooi Brabant

Mooi Brabant? Sjors twijfelt niet. ‘Op nummer twee, het Bossche Broek bij ‘s-Hertogenbosch. Op weg naar mijn werk maakte ik vaak een omweggetje en fietste ik door dit natuurgebied en langs de Zuiderplas. Ik kan het iedereen aanraden: even weg uit de drukte van de stad, het brengt rust, je voelt je vrij, overdenkt wat je te doen staat of je denkt aan niks en geniet van het gebied. De ene keer in mist gehuld, met af en toe jongvee in de wei, een andere keer wanneer het vriest dat het kraakt, zie je de zon opkomen, een reiger aan de waterkant, de skyline van Vught. En op nummer één, met stip. Het zit in mijn DNA zoals ik al aangaf, het gebied van mijn jeugd, dat intussen een naam heeft gekregen, het Maasheggenlandschap, met zijn bloeiende meidoornheggen en waar heggenvlechtwedstrijden worden gehouden. Ik kom er nog regelmatig want mijn broer woont er nog steeds. Overigens ook dit gebied gaat met zijn tijd mee en heeft sinds zomer 2018 een Unesco status Man & biosphere.’

In vrijheid werken aan een mooi Brabant

Sjors startte zijn loopbaan ooit als docent op een havo in Oss, om vervolgens aan de slag te gaan voor het Gelders Agrarisch Jongeren Kontakt (GAJK). Daarna zette Sjors zich jarenlang in voor de bevordering van biologische landbouw bij Biologica en Wageningen UR. In 2010 koos hij ervoor om zijn impact op bestuurlijk Brabant te vergroten. Eerst als beleidsmedewerker Landbouw bij de provincie Noord-Brabant, daarna als beleidsadviseur Leefomgeving bij BrabantAdvies. Tijdens zijn carrière kreeg Sjors passie om in vrijheid te werken aan een mooi Brabant – en wie hem een beetje kent aan een mooier Brabant – steeds meer vorm. Bij de provincie Noord-Brabant werkte hij vanaf 2010 op het snijvlak van landbouw en natuur. ‘Toen stikstof nog geen Nederlands issue was, maar zeker al wel in Brabant. We hadden met een convenant afgesproken de uitstoot van emissies van veebedrijven te verminderen, we hadden een stikstofbank en ook piekbelasters die we met veel geld uitkochten en verplaatsten. Ook probeerden we bedrijven die innovatief een duurzame weg insloegen te helpen.’

Previous
Next

Impact maken

In 2016 maakte Sjors de stap naar BrabantAdvies, als beleidsadviseur en secretaris PRL waar hij onze advisering een boost heeft gegeven. ‘In het begin was het wel pionieren in een nieuwe organisatie met collega’s afkomstig uit verschillende werelden, van de Sociaal Economische Raad en de Provinciale Raad Gezondheid’, vertelt hij. ‘Maar’, benadrukt hij, ‘het was een prachtige functie. In deze rol kun je je bemoeien met bijna alle kanten van Brabant. Dan helpt het als je nieuwsgierig bent. De aanpak van leegstand van agrarische gebouwen, hoe ga je om met de groei van bedrijventerreinen en logistieke dozen, hoe kunnen we ons beter beschermen tegen klimaatverandering? Is het verhogen en versterken van de dijken langs de Maas de enige optie? Hoe krijgen we de transitie van de landbouw echt op gang? Wat betekent dit allemaal voor de mooie kanten van Brabant, komen die onder druk te staan? En houden de zachte waarden zoals natuur en landschap voldoende stand? Is het nodig ze een eigen stem te geven?’ In de PRL kwamen en komen deze vragen – groot en klein – allemaal aan de orde. ‘We hebben veel mooie adviezen ontwikkeld. Achter elk van die adviezen zit een hoop denkwerk. Het neerzetten van de juiste boodschap, onderbouwd en in een goede toonzetting is een ambacht. Het eerste advies ging over de aanpak van stikstof. Over de PAS (Programmatische Aanpak Stikstof), inmiddels bij het grofvuil gezet. Dat was trouwens wel apart, ik ging van de ene op de andere dag mijn vroegere stikstof-collega’s van de provincie zeggen hoe het in elkaar zat en hoe het anders zou kunnen. Hadden ze toen onze adviezen opgevolgd, hadden we nu geen stikstofcrisis. We maakten een advies over de Meanderende Maas, alleen al van die titel krijg je goede zin en heb je een beeld van een rivier die zich kronkelend een weg baant door het landschap. Waar het water en de natuur meer ruimte krijgen in combinatie met de landbouw. Waarbij het vaak effectiever is om mét de natuur te werken dan ertégen, gebruikmakend van zogenaamde nature based solutions. Ook zijn we het avontuur begonnen met een onorthodoxe aanpak van leegstand in het buitengebied, met VABIMPULS. En soms vraag ik me weleens af: ligt Brabant of de Brabander daar nu wakker van? Natuurlijk, onze adviezen hebben impact. We maken verschil.’

Erfenis

Frederike Praasterink, raadslid bij de PRL, waardeert de inzet van Sjors en blikt kort terug op een erfenis om trots op te zijn: ‘In de kakofonie van visies, meningen en urgenties wist Sjors toch altijd een samenhangend advies te schrijven en daarbij te balanceren tussen politieke realiteit, wetenschappelijke degelijkheid en enige mate van activisme of ongeduldigheid over politiek-bestuurlijke processen binnen de PRL. Allemaal vanuit de gezamenlijke drive: een mooi Brabant waar het goed wonen, leven en werken is.’ En hoe Brabant eruitziet als alle adviezen werkelijkheid zijn geworden? Frederike heeft daar een duidelijk beeld bij, puttend uit twee recente adviezen, de beleidskaders Landbouw en Natuur, zegt ze:

  • De landbouwtransitie heeft vorm gekregen. Veel boeren zijn omgeschakeld naar een meer natuurinclusieve en ook biologische vorm van landbouw. Boeren krijgen een vergoeding voor ecosysteemdiensten die ze produceren.
  • In gebiedsprocessen zijn alle betrokken partijen actief met integrale gebiedsdoelen. Met participatie van Brabanders.
  • Landbouw- en natuurbeleid versterken elkaar.
  • Er is natuur overal en voor iedereen. Naast de natuurgebieden ook in onze steden en bedrijventerreinen en op het platteland. Zodat we kansen en voordelen van natuur voor onze gezondheid ten volle benutten: een stevigere verbinding dus met natuur in hoofd en hart van alle Brabanders.

Blik vooruit

De tijd bij BrabantAdvies zit erop. Een nieuw begin dient zich aan met meer tijd om volop te genieten van een mooi Brabant (en Gelderland). Wandelend, een buizerd spottend en de vele grauwe ganzen zien grazen in de wei. Maar werken aan een mooi Brabant, het kriebelt nog steeds. Daarom blijft Sjors ook in 2023 nog verbonden aan VABIMPULS. Tot slot, vanuit zijn nieuwe werkkamer, de regen tikkend tegen het dakraam, sluit hij af met een stukje Mooi Brabants: ‘Hedde ge da gezeet gehad, ja minde gij da werklik waor? Hoe doede gij da hoe doede gij da? Hoe hedde gij da gedaon?’