Interviewreeks bodem en water sturend

Vylon Ooms

Beleidsadviseur Klimaat bij het Verbond van Verzekeraars

Op de website van het Verbond van Verzekeraars staat een interactieve kaart van Nederland, met daarop de grootste gevallen van particuliere weerschade tussen 2007 en 2021. Brabant ‘scoort’ het hoogste van het land, met in totaal 921 miljoen euro aan verzekerde schade als gevolg van storm, hagel, neerslag, overstroming, bliksem en vorst. De gemeente met landelijk de grootste schade is Someren, met 84 miljoen aan dit soort gevallen. Geen wonder dat de verzekeraars de laatste jaren in kaart brengen wat de gevolgen van klimaatverandering zijn voor hun verzekeringsproducten en hun klanten.

Vylon Ooms, beleidsadviseur Klimaat bij het Verbond van Verzekeraars, ziet dat de rol van de verzekeraars al zeker een decennia aan het opschuiven is van uitkeringsinstantie naar eentje die zich meer concentreert op voorlichter en meedenker. “Vragen die we ons daarbij stellen zijn: op welke plek is het verstandig om te bouwen en hoe kunnen wij die keuzes stimuleren? Maar ook: welke verzekering is het meest gepast voor bewoners van gevoelige gebieden voor bijvoorbeeld overstroming, en zou een publiek-private verzekeringspool daarbij kunnen helpen?” Ooms voelt zich namens zijn leden (alle verzekeraars behalve die in de zorg) verantwoordelijk voor de inhoudelijke bijdrage aan het debat rond de gevolgen van klimaatverandering. Vandaar dat hij de uitnodiging voor een gesprek over het principe ‘water en bodem sturend’ met beide handen aangrijpt.

Op basis van de KNMI Klimaatscenario’s heeft de verzekeringsbranche gekeken naar de schadelast van particuliere opstal- en inboedelverzekeringen. Ooms: “Een van de conclusies is dat zonder maatregelen de schade door extreme hagelbuien naar verwachting zal verdubbelen. Er is dus werk aan de winkel. Maar bij alle verzekeringsinitiatieven heeft het Verbond de overheid nodig. Niet alleen om het bewustzijn van de risico’s van klimaatverandering onder burgers te vergroten, maar ook om te kijken wat we kunnen doen aan preventie om schade te verminderen en zoveel mogelijk te voorkomen. Daarom dragen we inmiddels bij aan verschillende onderzoekstrajecten over een klimaatbestendige inrichting van Nederland met de overheid.”

Het tegengaan van klimaatverandering, onder meer via de bedrijven waarin verzekeraars het premiegeld van hun klanten beleggen, ziet Ooms als een van de taken voor verzekeraars. “En om ons er zo goed mogelijk tegen te wapenen. Op de eerste plaats door bewustwording: hoe meer we doordrongen zijn van de risico’s en mogelijke gevolgen, des te makkelijker het wordt om mensen ervan te overtuigen ook zelf actie te ondernemen. Met preventieve maatregelen houd je de premie betaalbaar. Onder andere Deltares en de VU zochten onlangs uit dat je bij een overstroming met preventieve maatregelen de schade met wel 20 procent tot 50 procent kunt verminderen. Zoals de Klimaatschademonitor laat zien, neemt het extreme weer toe, dus onze weerbaarheid moet omhoog. Verzekeraars kunnen dat bijvoorbeeld stimuleren door klanten te belonen voor hun preventieve maatregelen.”

In dat verband is Ooms een groot voorstander van het uitgangspunt om water en bodem sturend te laten zijn. “Nadenken over waar je wel of niet kunt bouwen en daar de beleidskeuzes op baseren helpt echt. Bewustwording is niet alleen bij de burger van belang, maar zeker ook bij overheden en projectontwikkelaars. Als burgers én bedrijven in hun investeringsbeslissingen vroegtijdig rekening houden met de gevolgen van klimaatverandering op bodem en water, dan scheelt dat op termijn aanzienlijk in de kans op schade.” Daarbij hoort volgens Ooms ook dat gemeenten er alles aan doen om goed gedrag te stimuleren, bijvoorbeeld met subsidies voor het onttegelen van tuinen of een goede waterafvoer uit de regenpijp.

De VNG, de waterschappen, provincies en het ministerie van I & W zijn vaste gesprekspartners. Daarnaast sluit het Verbond partnerships met de KNMI en universiteiten en spreekt het met partijen zoals Deltares en RLI. Alles om kennis te vergaren en die kennis vervolgens om te zetten naar  besluitvorming. “Dit soort bondgenoten zijn essentieel voor ons. Verzekeraars kijken jaarlijks naar de verzekerbaarheid van risico’s. Wat nu verzekerbaar is, hoeft dat in de toekomst niet te zijn. Risico’s veranderen en hoe meer kennis we vergaren, des te beter we die veranderingen kunnen inschatten.”

We moeten dus niet raar opkijken als de verzekeraars zich vaker zullen mengen in de gesprekken over investeringen voor bedrijventerreinen, woonwijken of infrastructuur. De verzekerbaarheid op lange termijn vormt daarbij de leidraad. Tegelijkertijd zijn verzekeraars zelf ook investeerders. Ooms: “Dat betekent dus dat ook wij de juiste afwegingen moeten maken als het gaat om de projecten waar we het premiegeld in steken. Klimaatbestendigheid en klimaatadaptiviteit zijn daarbij bepalend. Hoe houden we droge voeten, en als het dan toch mis gaat, hoe beperken we dan de schade? Dat zijn de leidende vragen voor nu en de komende jaren. Water en bodem zijn van grote invloed op onze keuzes.”

Dit interview is onderdeel van onze interactieve verkenning naar ‘water en bodem sturend’. In een reeks interviews laten we het Brabantse speelveld en de wetenschap reflecteren op het principe ‘water en bodem sturend’. Wat betekent dit principe in de praktijk? Hoe weeg je het af in de context van schaarse ruimte? Maar ook hoe kunnen we het bodem- en watersysteem als kans inzetten? En welke rol hebben provincie, gemeenten en waterschappen hierin? De interviews zijn soms verkennend, soms duidend en een andere keer richtinggevend. Startpunt bij elk interview: een omkering in denken en doen in de ruimtelijke inrichting is nodig om voorbereid te zijn op de effecten van klimaatverandering. De interviews bieden – net zoals onze eerdere inspiratiesessies – aanknopingspunten voor een koers voor water en bodem sturend. We verwachten in het tweede kwartaal van 2023 de resultaten van onze verkenning op te leveren in de vorm van een digitaal kompas.

Interviewreeks

Wekelijks publiceren we de interviews op onze site en op LinkedIn en Twitter.

Meer informatie over ons adviestraject Leefomgeving: rleeijen@brabantadvies.com